Cumann na mBan

Cumann na mBan

Enghraifft o'r canlynol	paramilitary organization
Idioleg	Irish republicanism, Cenedlaetholdeb Gwyddelig
Dechrau/Sefydlu	2 Ebrill 1914
Pencadlys	Gweriniaeth Iwerddon

Mae Cumann na mBan (ynganiad Gwyddeleg: [ˈkʊmˠən̪ˠ n̪ˠə ˈmˠanˠ]; yn llythrennol "Cyngor y Merched" ond a elwir yn Saesneg yn The Irishwomen's Council, ^[1] a dalfyrir i C na mB,^[2] yn sefydliad parafilwrol gweriniaethol Gwyddelig a ffurfiwyd yn Nulyn ar 2 Ebrill 1914, gan uno a diddymu Inghinidhe na hÉireann, ac yn 1916, daeth yn gynorthwywr i'r Gwirfoddolwyr Gwyddelig ('Irish Volunteers').^[3] Er ei fod fel arall yn fudiad annibynnol, roedd ei weithrediaeth yn eilradd i un Gwirfoddolwyr Iwerddon, ac yn ddiweddarach, yr Irish Republican Army (IRA).

Roedd Cumann na mBan yn weithgar yn Rhyfel Annibyniaeth Iwerddon a chymerodd yr ochr gwrth-Gytundeb yn Rhyfel Cartref Iwerddon. Cyhoeddwyd Cumann na mBan yn fudiad anghyfreithlon gan lywodraeth Gwladwriaeth Rydd Iwerddon yn 1923. Cafodd hyn ei wrthdroi pan ddaeth Fianna Fáil i rym yn 1932.

Yn ystod yr holltau yn y mudiad gweriniaethol ar ddiwedd yr 20g, cefnogodd Fianna Éireann a Cumann na mBan Sinn Féin Dros Dro yn 1969 a Sinn Féin Gweriniaethol ym 1986.

1. ↑ Cumann na mBan and the Irish Revolution" Archifwyd 20 December 2016 yn y Peiriant Wayback. Press release, Collins Press
2. ↑ "Memorabilia from The 1916 Easter Rising, its Prelude and Aftermath: Cumann na mBan". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 17 June 2013. Cyrchwyd 8 August 2012.
3. ↑ Conlon, pp. 20–33